Zofia Stryjeńska (1891 Kraków – 1976 Genewa)

Pierwsza dama malarstwa polskiego okresu międzywojnia. Wykształcona w szkołach prywatnych w Krakowie, w 1911 roku wyjechała do Monachium, gdzie w przebraniu i pod nazwiskiem brata podjęła studia w Akademii Sztuk Pięknych (wówczas zarezerwowanej dla mężczyzn). Po ślubie z architektem Karolem Stryjeńskim w 1916 roku, zmienił się jej kierunek zagranicznych zainteresowań – mąż zaraził ją marzeniami o sukcesie w Paryżu. Choć Stryjeńska mieszkała w Krakowie, Warszawie i Zakopanem, od 1919 roku wielokrotnie podróżowała do stolicy Francji. Apogeum popularności osiągnęła na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych i Nowoczesnego Przemysłu w Paryżu w 1925 roku. Zdobyła wówczas cztery Grand Prix i zaszczytne wyróżnienie Diplome d’Honneur, została także odznaczona Krzyżem Komandorskim Legii Honorowej. Niemal z dnia na dzień stała się symbolem odrodzonego po 123 latach niewoli kraju. Recenzentów zachwycały wszechobecny rytm i dynamika, soczyste kolory oraz silnie zgeometryzowane kompozycje wykazujące pod względem tematycznym czytelny związek z polskim folklorem, a także piastowską przeszłością. W latach dwudziestych z inicjatywy męża dwukrotnie umieszczono artystkę w zakładzie psychiatrycznym. Ani rozwód, ani ponowne krótkotrwałe małżeństwo nie zagwarantowały jej stabilizacji życiowej. Jej pamiętniki ukazują rozdarcie pomiędzy macierzyństwem a koniecznością pracy twórczej. Działalność artystyczna Stryjeńskiej obejmowała malarstwo, litografię, plakat, rysunek, ilustrację książkową, tkaniny dekoracyjne oraz projektowanie zabawek. 

Literatura:

  • Zofia Stryjeńska. Chleb prawie że powszedni, Sękowa 2016.
  • Światłosław Lenartowicz, Zofia Stryjeńska, 2018.
  •  Angelika Kuźniak, Stryjeńska. Diabli nadali, Sękowa 2019.