Tamara Łempicka

Urodziła się w zamożnej rodzinie polsko-rosyjskiej. W 1911 roku po raz pierwszy odbyła podróż do Włoch, gdzie zafascynowało ją malarstwo renesansowe. Trzy lata później zamieszkała u krewnych w Petersburgu i zaczęła uczęszczać na zajęcia rysunku. Tam poznała swojego przyszłego męża, prawnika Tadeusza Łempickiego. Pobrali się w 1916 roku. Rodzinny spokój małżonków zburzyła Rewolucja Październikowa, zmuszając Łempickich do natychmiastowego opuszczenia kraju – przeprowadzili się do Paryża. Doświadczenie rewolucji okazało się jednak brzemienne w skutki – spowodowało znaczące problemy finansowe rodziny oraz apatię Tadeusza, co zmusiło dwudziestoletnią Łempicką do podjęcie pracy zarobkowej. W Paryżu zaczęło się jej prawdziwe życie artystyczne: jako Tamara de Lempicka weszła w świat sztuki. Studiowała pod kierunkiem Maurice’a Denisa i André Lhote’a. Przykład Lhote’a, łączący na pozór sprzeczne doświadczenia kubizmu i klasycyzmu, skłonił ją do wypracowania własnych rozstrzygnięć formalnych. Na jej wyjątkowy styl złożyły się: postkubistyczna stylizacja, układy kompozycyjne wywiedzione z obserwacji sztuki włoskiej doby quattrocenta oraz ekstatyczne pozy znane z manierystycznych realizacji sakralnych. Portretowała bogatą burżuazję, księżne, ale i prostytutki ukazane we władczych, ekstatycznych pozach. Charakterystyczne dla twórczości Łempickiej obrazowanie kobiet niosło nowy wzorzec kobiecości. Wieloznaczność oraz atmosfera skandalu związana z przedstawianiem „cielesności graniczącej z kiczem lub przynajmniej grzechem”, przysporzyła artystce olbrzymiej popularności. W 1934 roku Łempicka wyszła ponownie za mąż, za barona Raoula Kuffnera, wielbiciela jej talentu i właściciela największego majątku ziemskiego w Austro-Węgrzech. U progu II wojny światowej wyjechali do Stanów Zjednoczonych, zaniepokojeni wzrastającą falą antysemityzmu – mieli powody do niepokoju, bo czechosłowacki almanach żydowski wymieniał rodzinę Kuffnerów jako „znakomity ród żydowski”. W Ameryce utrzymana w duchu art déco twórczość Łempickiej nie została przyjęta entuzjastycznie. W reakcji na krytykę, „baronowa z pędzlem” zmieniła styl – zaczęła tworzyć surrealistyczne pejzaże, oniryczne kompozycje i monochromatyczne obrazy kładzione przy pomocy szpachli. Należąca dziś do grona najsławniejszych światowych artystek, ostatnie lata życia spędziła w zapomnieniu.

Wystawy monograficzne – wybór:

  • 1926: Galerie Colette Weil, Paryż 
  • 1928: Galerie Zak, Paryż
  • 1930: Galerie Colette Weil, Paryż 
  • 1939: Paul Reinhardt Galleries, Nowy Jork 
  • 1941: Julien Levy Gallery, Nowy Jork, Los Angeles
  • 1957: Galerie Sagittarius, Rzym
  • 1961: Galerie Ror-Volmar, Paryż
  • 1972: Galerie du Luxembourg, Paryż

Literatura:

  • Mori Gioia, Tamara de Lempicka (1898–1980), Skira, 2013.
  • Laura Claridge, Tamara Łempicka Między Art Deco a Dekadencją, Poznań, 2009.
  • Alain Blondel, Tamara de Lempicka : catalogue raisonné, 1921–1979, Lausanne, [1999].
  • Ellen Thormann, Tamara de Lempicka, Kunstkritik und Künstlerinnen in Paris, Berlin, 1993.
  • Gilles Nèret, Tamara de Lempicka, Cologne, 1992.