SIMON MONDZAIN
MISTRZOWIE ÉCOLE DE PARIS
VILLA LA FLEUR
21 września – 31 grudnia 2012
MUZEUM ZIEMI CHEŁMSKIEJ W CHEŁMIE
14 stycznia – 30 kwietnia 2013
Kurator: Artur Winiarski
Simon Mondzain (1887–1979) – urodzony w Chełmie wychowanek krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Teodora Axentowicza i Józefa Pankiewicza, aktywny we Francji oraz w Algierii.
Artysta związany ze środowiskiem École de Paris. Przyjacielskie stosunki łączyły go z Mojżeszem Kislingiem oraz Henrykiem Haydenem. W Paryżu obracał się wśród wielu znakomitych osobistości świata kultury w tym: Guillaume’a Apollinaire’a, André Deraina, Tsuguharu Foujitę, Othona Friesza, Maxa Jacoba, Amedeo Modiglianiego, Pabla Picassa, André Salmona, Maurice’a Vlamincka oraz Ossipa Zadkine’a.
W początkowym okresie twórczości Mondzain posługiwał się symbolem i alegorią, podejmując tematykę o zabarwieniu egzystencjalnym i religijnym. Olbrzymi wpływ na jego twórczość wywarła I Wojna Światowa. Artysta brał czynny udział w działaniach wojennych zasilając szeregi Legii Cudzoziemskiej. W tym czasie Mondzain tworzył kompozycje figuralne (Święty Franciszek, 1914–1918; Człowiek z listem (Paradoks), 1915; Głód, ca 1915; Pro Patria, 1916; Mnich (Samotność), 1918). Postacie na obrazach polsko-żydowskiego artysty o ascetycznym wyglądzie, ujęte w uproszczonych zgeometryzowanych formach łączyło pokrewieństwo stylistyczne z wczesną twórczością André Deraina.
Simon Mondzain był znakomitym pejzażystą. W latach 20. dużo podróżował, głównie na południe Francji i do Hiszpanii, gdzie odwiedził między innymi: Saint-Paul-de-Vence, Collioure, Solliès-Pont, Toulon i Fuentarabię. Podczas tych wypraw powstały prace, w których artysta eksplorował gry światła i koloru. Jego paleta uległa wówczas rozjaśnieniu, poszerzyła się także stosowana gama kolorystyczna.
W 1925 roku Mondzain wyjechał do Algierii, gdzie przebywał z przerwami aż do 1962 roku. W Algierze twórca spędził II Wojnę Światową, zasilając szeregi miejscowej Polonii współtworzył Dom Polski. W Algierii powstały sceny rodzajowe (Arabscy muzycy, 1937), portrety (Baya, 1925; Jamina, 1927) i liczne pejzaże (Villa Abt-el-Tif, 1925; Villa w Bouzareah, 1925; Admiralicja w Algierze, 1933; Plac Rządowy w Algierze, ca 1935).
Kompozycje o precyzyjnej linii i żywej kolorystyce znalazły uznanie w oczach wielu admiratorów sztuki. Jego obrazy znajdują się na całym świecie zarówno w kolekcjach prywatnych, jak i w muzeach państwowych (m.in. Musée National des Beaux-Arts d’Alger, Musée National d’Art Moderne Centre Pompidou, Musée d’art et d’histoire du Judaïsme w Paryżu, Musée des Beaux Arts de Limoges, Musée des Beaux Arts de Nantes, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli).
Wystawa organizowana przez Villa la Fleur oraz Muzeum Ziemi Chełmskiej w Chełmie odbywa się w setną rocznicę przeprowadzki Simona Mondzaina do Paryża. Ekspozycja prezentuje blisko 150 prac – obrazów olejnych i rysunków ze zbiorów muzeum Villa la Fleur oraz z prywatnych kolekcji w Polsce i Francji.
