Mela Muter (1876 Warszawa – 1967 Paryż)

Pochodziła z zamożnej żydowskiej zasymilowanej rodziny kupieckiej. Już od młodości, dzięki mecenatowi ojca, przebywała w gronie artystów, pisarzy – Leopolda Staffa, Jana Kasprowicza i Władysława Reymonta. Mimo długotrwałej edukacji artystycznej, w Szkole Rysunku i Malarstwa Miłosza Kotarbińskiego, w Académie Colarossi i w Académie de la Grande Chaumière, Muter uważała się za samouka. Niebezpodstawnie – jej twórczość kształtowała się pod wpływem rozległych bezpośrednich kontaktów ze środowiskiem artystycznym i intelektualnym Montparnasse’u. Muter zadebiutowała w 1902 roku. Jej malarstwo na przełomie dekad wielokrotnie ewoluowało – od whistlerowskiego symbolizmu, poprzez fascynację syntetyzmem szkoły z Pont-Aven, aż po nawiązania do Paula Cézanne’a i inspiracje rozedrganym duktem pędzla Vincenta van Gogha. W okresie międzywojennym zdobyła uznanie dzięki portretom znakomicie oddającym psychologiczne cechy modeli. Uwieczniła wówczas wiele osobistości świata artystycznego i burżuazji – rzeźbiarzy (Chanę Orloff, Augusta Rodina), pisarzy (Władysława Reymonta, Henryka Sienkiewicza, Leopolda Staffa) czy marszandów (Ambroise’a Vollarda). W życiu osobistym Muter burzliwe miłości przeplatały się z dramatem utraty najbliższych. Szczególnie wczesne lata 20., choć przepełnione zainteresowaniem publiczności, były dla artystki ciężką próbą. Zmarli wówczas: jej ojciec oraz jej wielka miłość –socjalistyczny działacz Raymond Lefebvre. Muter załamała się psychicznie, u szczytu sławy wycofała się na zawsze z życia towarzyskiego. W 1922 roku przeszła na katolicyzm. Jej rodzicami chrzestnymi zostali Aurelia i Władysław Reymontowie. Los nie szczędził jej dalszych cierpień – w kolejnych latach śmierć odebrała jej syna, a następnie wieloletniego przyjaciela Rainera Marię Rilkego. W latach 30. Muter borykała się z kłopotami finansowymi, udzielając jedynie kursów malarstwa i rysunku. Swą osławioną willę przy Rue Vaugirard projektu Auguste’a Perreta, wynajmowała Jeanowi Dubuffetowi, wówczas jeszcze nieznanemu handlarzowi. Sama zaś osiedliła się na południu Francji. Po wojnie artystka mierzyła się z niepokornym lokatorem i problemami finansowymi. W swej twórczości powracała do scen rodzinnych i macierzyństwa. 

Wystawy indywidualne – wybór:

  • 1902: Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa 
  • 1911: Galerie Joseph Dalmau, Barcelona
  • 1918: Galerie Cheron, Paryż
  • 1923: Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa 
  • 1924: Galerie Billet, Paryż
  • 1926: Galerie Druet, Paryż
  • 1927: Galerie Billiet, Paryż
  • 1948: Galerie Noceda, Awinion
  • 1950: Galerie Bellecour, Lyon

Literatura:

  • De París a Girona. Mela Muter i els artistes polonesos a Catalunya, katalog wystawy, Girona:  Museu d’Art de Girona 2019.
  • Mela Muter. Pintura, Sales Municipals d’Exposició, katalog wystawy, Girona: Museu d’Art de Girona 1995.
  • Mela Muter. Kolekcja Bolesława i Liny Nawrockich, katalog wystawy, oprac. Barbara Brus-Malinowska i Bolesław Nawrocki, Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie 1994.
  • Mela Muter, Retrospektiv – Ausstellung, katalog wystawy, Köln: Gmurzynska Galerie 1967.
  • Mela Muter, Aquarelle und Zeichnungen, katalog wystawy, Köln: Gmurzynska Galerie 1965-1966.